فرهنگ

یکصد سالگی جنبش آزادیستان و درسی برای امروزمان          دکتر منوچهر ذاکر استاد تمام دانشگاه«ما مجلسی میخواهیم که نمایندگان دلخواه مردم در آن نشسته و با آلام و احتیاجات دموکراسی آشنا باشند، نه یک دام خیانت و تزویر که در دارالخلافه تهران گسترانیده شده باشد.» شیخ محمد خیابانی۱   در سال های پایانی قرن سیزدهِ شمسی، شیخ محمد خیابانی و دیگر وارثین جنبشِ فکری – اجتماعی – سیاسی مشروطیت، به درستی شاهد از دست رف...

حماسه مبارزات ، پیروزی ، شکست ها و امیدهای نو برای کسب آزادی فرازهایی از زندگی شادروان حاج رسول صدقیانی از رهبران فکری مشروطه (از موسسین مرکز غیبی تبریز و انجمن سعادت استانبول)          استاد صمد صانع زاده         زنده یاد حاج رسول صدقیانی فرزند خَلَف آذربایجان، به سال ۱۲۴۷ هجری شمسی در تبریز محله دَوَچی (شتربان) کوچه صدقیانی­ ها در خانواده ­ای متدین و تاجر پیشه دیده به جهان گشود. دوران کودکی و نوجوانی را...

روّادیان حاکمان آذربایجان          مجید رضازاد عموزین الدینی (دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه تبریز)   ـ اصل و نسب روّادیان:           روّادیان از اعراب قحطانى (اصیل)، بودند که بنا به دلایلى از یمن به طرف عراق مهاجرت کرده بودند. این خاندان بعدها در دوره خلافت منصور (۱۳۶ـ۱۵۸هـ.ق)، همراه با یزید بن حاتم مهلبى والى آذربایجان به این مناطق مهاجرت کرده و در مناطقى بین تبریز تا «بذ» در «قره داغ» فرود آمدند. در ...

اشغال و قتل عام تبریز توسط ترکان عثمانی (۹۹۳-۹۸۶ ق) برابر با سال ۹۶۴-۹۵۷ خورشیدی نصرالله صالحی۱اشاره اشغال و قتل عام تبریز توسط ترکان عثمانی (۹۹۳-۹۸۶ ق) برابر با سال ۹۶۴-۹۵۷ خورشیدی: در طول دوره صفویه، بخش‌های غربی قلمرو ایران، به ویژه منطقه قفقاز و آذربایجان، بارها مورد حمله و هجوم همه‌جانبه سپاهیان عثمانی قرار گرفت. در این تجاوزها، بسیاری از شهرها و روستاهای مناطق یاد شده تصرف و تخریب و افراد بیشماری نیز قتل عام شدند. بنا به آگاهی‌های مو...

روزی که دیگ سنگی تبریز جوشیدرحیم نیکبخت ـ صمد اسماعیل زاده قیام عمومی مردم تبریز در ۲۹ بهمن ماه سال ۵۶، بزرگترین حضور توده ای و یکپارچه مردم در سیر تکوین انقلاب اسلامی تا به آن روز بود و شوک سیاسی بزرگی به رژیم پهلوی وارد کرد. تبریز که به محوریت شاگرد برجسته امام خمینی، یعنی آیت الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی به جوش وخروش آمده بود، واقعه ای در نمودار انقلاب اسلامی ترسیم کرد که اتوریته نظام شاهنشاهی را مخدوش ساخت، نشانه هایی از فروپاشی ب...

نامه تاریخی استاد فقید دانشگاه تبریز به مرحوم دکتر رضا انزابی نژاد درباره علامه سیدحسن آقا قاضی طباطبایی(ره)سفینه تبریز / محمد طاهری خسروشاهی   از شواهد و قرائن چنین پیداست که مرحوم دکتر رضا انزابی نژاد در میان استادان خود در گروه ادبیات دانشکده قدیمی دانشگاه تبریز، به استاد فقید علامه سیدحسن قاضی طباطبایی (۱۲۹۵-۱۳۶۴) علاقه ویژه ای داشت.مرحوم انزابی نژاد در مقدمۀ تصحیح “ثمارالقلوب” ثعالبی نیشابوری می نویسد: ...

تبریزدکتر محمدرضا عطاری “گلشن” تبریز ای یگانهِ ، ای شهرِ شهر یاران ای آتشِ زمانه در بطنِ روزگاران تاریخ را شکوهی شالوده ی فتوحی چون ابرِ آب ریزی برتفت خشک زاران آوازه ی بلندی در سرزمین آتش تو زادگاهِ ثقّت۱ هم شیخ۲ سربداران بر دامنت چو پروین۳ صدها ستاره مِهرین رشدیه۳ از ترابت چون زیورِ مَناران مشروطه در هوایت بالیده شد نهایت چون شیر در کُنامت بس خیل تاجداران ای شهرِ شمس۳ مولا ای فتحِ باب اولی در کوچه پس گذارت بابک۳ به ...

مشاهیر آذربایجان دکتر محمدرضا عطاری «گلشن» الا ای تُرک تبریزی ز تبریزت چه میدانی؟ درین وادی آتش گون ز مردانت چه میدانی؟ ز ستّار و ز باقرخان از آن ثِقّه ، علی مسیو از آن شیخ ِخیابانی ، ز پسیانت چه میدانی؟ ز پروینت از آن غازه ، به زیبا چهر فرهنگت ز واعظ ها ز هاشم خان خیابانت چه میدانی؟ وزان ناطق ز میرزاخان تبریزی هم از خازن وزان صرّاف و سلماسی ، ز خیّاطت چه میدانی؟ ز مارالان حسین خانت ، هم از صا ئب چو بادامی۱ ز رشدیه ، ز جبّاران ، ز بزّاز...

صُفّه الصّفا یا منبر اتگی رونمایی از نسخه خطی سبحه الابرار نگارنده: محمّدامین سلطان القرّائی“در یکصد و چهارمین سالروز وفات شیخ عبدالرّحیم سلطان القرّاء، از نسخه خطی سبحه الابرار نورالدّین عبدالرّحمن جامی از کتابخانۀ این دودمان پرده‌برداری شد که نوزدهم رمضان سنۀ ۱۳۳۶ قمری یادآور خاموشی شمع حیات اوست.”تصویری از نسخه خطی سبحه الابرار نسخه خطی سبحه الابرار که در دو صفحۀ نخست دارای تذهیبات لطیف و ظریف زیبا بوده و در تمامی صفحات مجدو...

بازگشت غلوّ به تفکر شیعی در قرن سیزدهم (نگاهی به منازعات فکری در تبریز)        رسول جعفریان خلاصه انتقال افکار شیخی از کربلا به ایران، در چندین شهر، منازعات جدی به راه انداخت. کرمان، همدان و در رأس آنها تبریز، مرکز این جدالهای فکری بود، جدالهایی که محور آنها بحث معرفت امام، مسأله غلو، و مباحثی از این دست بود. در این زمینه رساله هایی در رد و ایراد وجود دارد که تاکنون منتشر نشده است. در مقاله حاضر، بر شماری از آنها مر...

ناصرالدین شاه قاجار؛ محبوب یا منفور؟در ۱۸۷مین سالگرد تولد ناصرالدین شاه قاجار، نگاهی متفاوت به زندگی وی برای آنهایی که دوره قاجار را صرفا از پشت عینک پهلوی نگاه کرده اند! در این مقاله به نکاتی متفاوت تر از آنچه همیشه از زندگینامه شاهِ شهید شنیده اید و خوانده اید به طور خلاصه می پردازیم. ۲۵ تیر امسال، ۱۸۷مین سال تولد ناصرالدین شاه قاجار بود. نمی‌دانم چه سری است وقتی یاد سلطانِ صاحبقرانِ تاریخِ ایران می‌افتم، احساسی مرکب از دل‌سوزی...

چهارشنبه سوری (آخیر چرشنبه)یکی از آداب و رسوم کهن و قدیمی مردم ایران زمین، برگزاری جشن چهارشنبه سوری است. چهارشنبه سوری، یک جشن بهاری است که پیش از رسیدن نوروز در آخرین سه شنبه سال خورشیدی با برافروختن آتش، پریدن از روی آن و مراسمی دیگر برگزار می‌شود. واژه «چهارشنبه سوری» از دو واژه “چهارشنبه” که نام یکی از روزهای هفته و “سوری” که در زبان و ادبیات فارسی و برخی گویش‌های ایرانی به معنی سرخ و جشن است گرفته شده و ...

یادنامه پروفسور رضا مقدم به کوشش: بهروز رستمیبه نام نامی پروردگار توانا تبریز عزیز، از شهرهای قابل توجه و ممتاز است که در طول تاریخ حیات ارزشمندش، همواره جایگاه ویژه‌ای در حوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، هنری و … داشته و به واسطه وجود شخصیت‌های برجسته در همه جای دنیا، زبانزد عام و خاص شده است. این جهان شهر، در بیش از ۴۰۰۰ سال حیات خود، شاهد سختی‌های بیشماری بوده و بدترین حالات سختی را اعم از ویرانی شهر به واسطه زل...

تَبـریز؛ کُهن شهر سربلنداینجا شهر تاریخ و اصالت است و نشاط و زندگی در آن جریان دارد‌. همواره بلندای کوه‌هایش، آبی‌ آسمانش، طراوت دشتهایش، برکتِ درختانش، گوهرهای خفته در نگاهش و سرانگشتان کیمیاسازِ مردمانش مورد توجه بوده است. هنوز در کوچه‌های این شهر که راه می‌روی، از چرنداب و امیرخیز و مارالان گرفته تا دامنه‌های عینالی و سرخیِ بی‌پایانِ سرخاب، صدای سم بر زمین کوفتنِ مرکب دلاورانی می‌پیچد که جان را توشه ساختند و در راه آزادی سینه را سپرِ سرب...