۲۸ آذر ۱۲۹۰ ؛ اشغال تبریز از سوی قوای روس
۲۸ آذر ۱۲۹۰ ؛ اشغال تبریز از سوی قوای روس
۲۸ آذر ۱۲۹۰ ، روسیه در پی اولتیماتوم به دولت ایران برای اخراج مورگان شوستر، به سه شهر تبریز، رشت و انزلی حمله کرد.
مردم تبریز سرسختانه به دفاع از شهر پرداختند و در مقابل متجاوزان جنگیدند. با این حال قوای نظامی روس به علت نبود تجربه نظامی و فقدان رهبری واحد در میان مردم و مبارزان تبریز تلفات زیادی به ساکنان شهر وارد آورد. در روز بعد جنگ از سر گرفته شد ولی در غروب آن روز دو طرف با آتش‌بس موافقت کردند، تا این زمان با وجود تلفات زیاد هنوز مدافعان تبریز موقعیت دفاعی خود و شهر را حفظ کرده بودند.
در این زمان قوای روس ارتباط خطوط تلگراف تبریز با سایر نقاط را قطع کردند. شیپلی، کنسول انگلیس در تبریز می‌نویسد: «در این موقع پنج هزار نیروی کمکی از جلفا عازم تبریز شد و به فرمانروای کل قفقاز دستور داده شد به فرماندهان نظامی اجازه دهد با نظر کنسول‌های روسیه، اهالی را به شدیدترین وجه تنبیه کنند. در روز سوم نبرد، با آمدن قوای تازه نفس روس، مقاومت مدافعان تبریز در هم شکسته شد و تبریز به اشغال قوای روس درآمد. پس از اشغال تبریز ، روس‌ها به انتقام از مدافعان شهر و آزادی‌خواهان شهر دست زدند. در این بین تعداد زیادی از مردم شهر نیز به‌دست روس‌ها و عمال آنها کشته شدند.
روس‌ها، علاوه بر بمباران چندروزه تبریز، پس از اشغال شهر دست به اعدام آزادی خواهان تبریز زدند. اعدام‌های روس‌ها از روز دهم محرم (اول ژانویه) و با دستگیری و اعدام میرزاعلی ثقه‌الاسلام تبریزی و شیخ‌سلیم شدت گرفت. آنها پس از اشغال تبریز صمد شجاع‌الدوله، از دشمنان سرسخت مشروطه‌خواهان را به‌عنوان والی تبریز منصوب کردند. با شروع به‌کار والی جدید، کشتار تبریزیان ابعاد گسترده‌تری یافت. بسیاری از مردم تبریز بی‌نام و نشان به دست سالدات‌‌‌های (سربازان) روسی کشته شدند، تعداد کشته‌های مشخص شده بیش از ۱۲۰۰ نفر بود.
تصاویری از وحشیگری قوای روس در تبریز:
