زندگی و آثار حاج میرزا ولی اله اشراقی سرابی
میرزا ولی اله اشراقی سرابی
فقیه، مفسر و محقق عالیقدر تبریزی
در سال ۱۲۸۷ شمسی در سراب به دنیا آمد. قرآن و تحصیلات ابتدائی را در مکتب خانه زادگاهش ، نزد حاج میرزا عبدالحمید فراگرفت. آنگاه به شهرسراب عزیمت نمود و مقدمات عربی و فارسی را از محضر اساتید محل آموخت.
در۱۷ سالگی به شهر تبریز منتقل و حوزه علمیه تبریز بادامه تحصیل علوم دینی پرداخت. درسال ۱۳۴۷ قمری، با توجه به تضییقاتی دردوره رضا شاه پهلوی به روحانیت اعمال می شد، او ناچار به بازگشت به سراب شده و تحصیلات حوزوی را دراین شهر نزد آیت اله حاج میرزا محمد تقی نوری سرابی ادامه داد.
پس از عزل رضا شاه ازسلطنت، مرحوم اشراقی سرابی دوباره به تبریز مهاجرت و تا پایان عمر در این شهر سکونت گزید. وی تحصیلات خودرا درتبریز نزد فقهائی چون آیت اله حاج میرزا محمود دوزدوزانی، آیت اله سید مرتضی خسروشاهی، آیت اله حاج میرزا فتّاح شهیدی، آیت اله حاج میرزا ابوالقاسم گرگری ادامه داده به درجه اجتهاد نایل گردید. وی ازاغلب مراجع دینی معاصر حوزه های علمیّه قم و نجف اشرف اجازه روایتی و اجتهاد کسب نمود.
اشتغالات بعد از تحصیل:
– تبلیغ دین،از طریق وعظ و تفسیر قرآن
– اقامه نماز جماعت
– تحقیق و تدقیق در متون علوم اسلامی
– تألیف ۵۶ عنوان کتاب، رساله و مقاله در علوم اسلامی
– تدریس علوم دینی رایج در حوزه های علمیه (از قبیل ادبیات عربی ، فقه، اصول، کلام فلسفه (اسفار اربعه و تفسیر قرآن) به طلاب حوزه و طالبین و علاقمندان از طبقات فرهنگی و دانشگاهی و مردم در رده های تحصیلی مقدماتی، سطح و خارج.
مشایخ اجازه:
۱- آیت اله حاج میرزا ابوالحسن انگجی (تبریز)
۲- آیت اله حاج شیخ عبدالکریم حائری (نجف)
۳- آیت اله سید ابوالحسن اصفهانی (نجف)
۴- آیت اله میرزا محمود دوزدوزانی (تبریز)
۵- آیت اله سید محمد حجت کوه کمری (قم)
۶- آیت اله سید مرتضی خسروشاهی(تبریز)
۷- آیات اله سید ابوالقاسم خویی(تبریز)
۸- آیت اله سید شهاب الدین مرعشی نجفی (قم)
۹- آیت اله حاج میرزا عبداله مجتهدی سرابی (تبریز)
۱۰- آیت اله حاج میرزا فتاح شهیدی (تبریز)
۱۱- آیت اله میرزا ابوالقاسم گرگری(تبریز)
۱۲- آیت اله شیخ عبدالنبی عراقی (نجف)
۱۳- آیت اله سید محمدهادی میلانی(مشهد)
۱۴- آیت اله سید محسن حکیم(نجف)
فعالیّت های اجتماعی:
– تاسیس و مدیریت حوزه علمیه شهرسراب
– مرمّت و ساخت مدرسه طالبیه شهرسراب
شیوه زندگی ،کار و نظرات:
– تحقیق در متون دینی و علمی اسلامی (شیعه و سنی)
_ اعتقاد راسخ به ولایت و تلاش در اثبات حقانیت آن از طریق تالیف و تصنیف کتب مرجع متعدد
– ابراز نظر به وجوب اقامه عینی نماز جمعه در غیبت امام زمان(ع)، بوسیله تألیف دو عنوان کتاب در این مورد. «کتب جمعه را دریابید (مطبوع بزبان فارسی ) و کتاب الجمعه مالجمعه۲ جلد (جلد ۱ مطبوع و جلد ۲ خطی، بزبان عربی»
موضوعات تألیفات و رسالات:
تاریخ اهل بیت، تفسیر قرآن، علوم قرآنی، موضوعات فقهی، اصول، حدیث، رجال، تراجم و کلام.
اسامی کتب و رسالات:
۱- آداب الحرمین الشریفین، ۱ جلد (عربی، تبریز، ۱۳۴۹ش) در مورد مناسک حج
۲- الارشاد فی شرح منهاج الکرامه علامه حلّی، ۷ جلد (عربی- خطی) که در موضوع ولایت و اثبات بلافصلی جانشینی علی ابن ابی طالب (ع) با استناد به مدارک موجود در منابع اهل سنت و جماعت نگاشته شده است.
۳- اثبات الرجعه (عربی)، ۳ جلد ، این کتاب اولین اثر آیت اله اشراقی بوده و در سنین جوانی مؤلف تالیف و منتشر شده است.
۴- اثبات الآیات فی نسخ النّسخ عن کرامه القرآن، (عربی) در ۲ جلد. این کتاب اثری ابتکاریست که نظریه نبود آیات ناسخ و منسوخ در قرآن را ابراز و با توفیق به اثبات می رساند.
۵- اثبات الوظیفه، ۱ جلد ، (عربی) مطبوع در تبریز در ۱۳۴۷سال شمسی. (حاشیه ای است بر بحث اجتهاد و تقلید عروه الوثقی)
۶- اثبات الشفاعه، ۱ جلد (عربی- خطی)، در اثبات شفاعت معصومین علیهم السلام
۷- الفرقان فی تفسیرالقرآن (عربی- خطی)
۸- الوقایه فی شرح الوصایه (عربی- خطی)
۹- الجمعه ما الجمعه، (عربی- خطی)
۱۰- البحث حول اشتراط عدم التزویج علی الزوجه فی العقد (عربی- خطی)
۱۱- البحث و الفحص فی آیات الخمس (عربی – خطی)
۱۲- البحث حول ولاده علی علیه السلام فی البیت، (عربی- خطی)
۱۳- البحث حول ولایه النّبی صلی اله علیه و آله و سلّم و الائمه اثنی عشر علیهم السّلام، (عربی- خطی)
۱۴- البحث حول حدیث اصحاب الکساء (عربی – خطی)
۱۵- السیده العقیله (عربی- خطی)
۱۶- انوار الهدی فی شرح عروه الوثقی، (عربی- خطی)
۱۷- انتظار الفرج من الفرج (عربی- خطی)
۱۸- الاضواء المنیره علی الخطوط العریضه ، ( عربی- خطی ) ، این کتاب در حقّانیت مذهب شیعه و رد کتابی است که علیه شیعه اثنی عشریه از طرف وهابیون در عربستان چاپ شده بود .
۱۹- المرئه ریحانه، (عربی- خطی)
۲۰- النقض، (عربی- خطی)
۲۱- المحکم و المتشابه، (عربی- خطی)
۲۲- التعلیقه علی التبصره العلامه، (عربی- خطی)
۲۳- التعلیقه علی الذخیره القمی، (عربی- خطی)
۲- البحث حول کتاب سلیم بن قیس التابعی، (عربی- خطی)
۲۴- الوصول الی کفایه الاصول (عربی- خطی)
۲۶- بدایع الحکمه، ۱ جلد، ( فارسی- عربی، مطبوع در تبریز ، ۱۳۳۸ شمسی)
۲۷- بشاره المصطفی فی اثبات المهدی المرتجی، (عربی- خطی)
۲۸- بدایع الافکار، (عربی- خطی)
۲۹- توضیح آیات الاحکام، ۲ جلد، (فارسی ، هر دو مطبوع در تبریز در سال ۱۳۸۰ق)
۳۰- تفسیرآیات الاخلاق، ۱ جلد (عربی- خطی)
۳۱- تفصیل آیات الاحکام، (عربی- خطی)
۳۲- ترجمه السیده العقیله (فارسی- خطی)
۳۳- تعلیقه علی الکتاب الوقف و الهبه من العروه و غیر ذالک فی المسائل المتفرقه من الفنون العدیده (عربی- خطی)
۳۴- جمعه را در یابید، ۱ جلد، (فارسی ، چاپ شده در تبریز در۱۳۳۷ قمری)
۳۵- راهنمای کشف مشخصات چهارده معصوم علیهم السلام (فارسی، تبریز ، ۱۳۴۱)
۳۶- رساله الاسئله و الاجوبه (عربی- خطی)
۳۷- رساله فی جریان قاعده التجاوز فی الوضوء (عربی- خطی)
۳۸- رساله مفرده فی العمره المفرده (عربی – خطی)
۳۹- رساله فی ذکر نصوص اهل السنّه بولاده المهدی عج اله تعالی فرجه (عربی- خطی)
۴۰- رساله فی البحث و الفحص حول آیات المنازله فی تحریم الخمر (عربی- خطی)
۴۱- راهنمای حج (فارسی- خطی)
۴۲- رساله فی البحث حول سیاده الامیر ابراهیم المدفون به تبریز (عربی- خطی تالیف در ۱۳۹۲ ق)
۴۳- زنان و جمال ایشان (فارسی- خطی)
۴۴- سند حدیث اصحاب الکساء (عربی- خطی)
۴۵- شرح الطّهاره و الزکوه (عربی- خطی)
۴۶- شرح شرح الباب الحادی عشر (عربی- خطی)
۴۷- شرح کفایه الاصول ( عربی- خطی)
۴۸- فضایل علی(ع) و اولاده (عربی- خطی)
۴۹- معاد از نظر قرآن، (فارسی- خطی)
۵۰- مناهج السویه فی احکام الشریعه (عربی- خطی)
۵۱- منهاج الرشاد لمن اراد السداد (عربی- خطی)
۵۲- وجیزه افضلیه سیدنا (خطی – عربی)
آیت اله اشراقی در آثار دیگران:
نام آیت اله اشراقی بشرح زیر در آثار دیگران مندرج می باشد:
– کتابهای متعدد مربوط به شرح حال و معرّفی علماء ایران و آذربایجان
– کتاب اسناد انقلاب اسلامی و امام (ره) درسه مورد زیر:
الف- اعلامیه جامعه روحانیت آذربایجان درباره مسائل سیاسی و اجتماعی ایران منتشره در تاریخ ۱۳۴۲/۷/۲ شمسی
ب- تلگرام جامعه روحانیت آذربایجان به مراجع تقلید درباره مجلسین شورای ملی و سنا منتشره در تاریخ ۱۳۴۲/۷/۱۴شمسی
ت- اسناد انقلاب اسلامی ، ج ۳ ، صص ۱۰۰-۱۰۳ ، صص ۱۰۶– ۱۰۷
ث- تلگراف به امام خمینی(ره) ، آیت اله محلاتی و آیت اله قمی منتشره به تاریخ۱۵/۱۵/۱۳۴۲ قمری
رحلت:
مرحوم اشراقی سرابی در تاریخ سوم محرّم ۱۳۹۲ قمری. برابر با ۱۳۵۱ شمسی در تبریز به درود حیات گفت. آرامگاه وی درگورستان وادی رحمت تبریز قطعه هنرمندان قراردارد.