مدرسه محمدیه تبریز ( فردوسی ) در یک نگاه

مدرسه فردوسی یا محمدیه تبریز

دبیرستان فردوسی که قبلا با نام مدرسه‌ محمدیه فعالیت می‌کرد، در اواخر دوره‌ قاجار در خیابان شریعتی تبریز ساخته شد. گفته می‌شود این مدرسه بعد از دبیرستان البرز تهران، دومین مدرسه‌ قدیمی ایران است.

مدرسه‌ محمدیه در ۲۶ آذر ماه ۱۲۹۵ هجری شمسی با همت «دکتر عباس لقمان ادهم» (اعلم الملک) بنا شد. وی در آن زمان رییس فرهنگ آذربایجان بعد از مشروطیت بود. در ابتدا «باقر طلیعه» مدیریت مدرسه را بر عهده داشت و «میرزا تقی خان رفعت» ناظم آن بود. «ابوالقاسم فیوضات» دانش‌آموزان دوره‌ متوسطه‌ مدرسه‌ فیوضات را به مدرسه‌ محمدیه انتقال داد و خود به تدریس درس ریاضیات در این مدرسه مشغول شد.

از دیگر مدرسان مدرسه‌ محمدیه می‌توان به «طلیعه» مدرس عربی، «علی خان ادیب خلوط آشتیانی» دبیر ادبیات و تاریخ، «صالح لقمان ادهم» معلم حقوق و تعلیمات مدنیه، «علی مجیر مولوی» معلم شیمی و «محسن رفعت» و «تقی رفعت» مدرسان زبان‌های خارجی اشاره کرد.

مدرسه‌ محمدیه ابتدا در محله‌ سرخاب قرار داشت و بعدها به خانه‌های فرمانروایان تبریز در محله‌ ششگلان انتقال یافت. در سال ۱۲۹۹ شمسی مدرسه را به حیاط صندوق‌خانه‌ عمارت حرمخانه (فرمانداری فعلی) منتقل کردند و بعدها نام آن به «مدرسه‌ متوسطه» تغییر یافت. در این زمان فیوضات به ریاست معارف آذربایجان منصوب شد و «اسماعیل امیرخیزی» مدیر مدرسه شد.

سرانجام در سال ۱۳۱۳ شمسی مصادف با جشن هزاره‌ فردوسی، نام آن را به «دبیرستان فردوسی» تغییر دادند. در سال ۱۳۱۸ شمسی مدرسه را به دانشسرای پسران در خیابان دانشسرا بردند و یک سال بعد مدرسه به ساختمان فعلی دبیرستان توحید (پروین سابق) در خیابان شریعتی (شهناز سابق) اسباب کشی کرد. بعد از چندین نقل مکان سرانجام در سال ۱۳۲۰ شمسی مدرسه به محل فعلی خود در خیابان امام، نرسیده به چهارراه شریعتی منتقل شد.

امروزه بخش تاریخی ساختمان مدرسه در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته است. در دهه‌های گذشته دبیرستان فردوسی از جمله‌ مدرسه‌های سرشناس ایران بود که مجهزترین آزمایشگاه را در کل کشور داشت. آزمایشگاه این مدرسه در دوران قاجار و پهلوی ایجاد شده بود و بعدها نیز به تجهیزات آن افزودند.

دبیرستان فردوسی دانش آموختگانی دارد که نام آن‌ها در تاریخ ایران ثبت شده است که می‌توان به «ساموئل خاچیکیان بنیانگذار سینمای وحشت در ایران»، «پروفسور فرید پدر جغرافیای ایران»، «دکتر سید محمد حسین مبین پدر جذامیان ایران» و «استاد شهریار» اشاره کرد.

دبیرستان فردوسی در ۷ مهر ماه ۱۳۸۱ با شماره‌ ۶۱۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.