عباس آقا صراف تبریزی
(حدود ۱۲۵۱ش، تبریز ـ ۸ شهریور ۱۲۸۶، تبریز)
مبارز، انقلابی، عامل ترور امین‌السلطان
عباس‌آقا حاجی محمدزاده معروف به عباس آقا صراف تبریزی ، در حدود سال ۱۲۵۱ هجری‌شمسی در تبریز به دنیا آمد. برگ‌های کهن تاریخ از تولد و سال‌های نخستین زندگی وی خبری ثبت نکرده‌اند.
محمدعلی شاه، میرزا علی‌اصغر‌خان اتابک را از سوئیس دعوت و با تفویض صدراعظمی و دادن لقب امین‌السلطان به وی، او را موظف کرد تا اساس مشروطیت را از کشور برچیند و به همین دلیل به‌عنوان دشمن سرسخت مشروطه خواهان شناخته شد و اولین ترور سیاسی در تاریخ معاصر ایران نیز ترور وی در دوران قاجاریه بود. او بیش از ۲۵ سال وزیراعظم، صدراعظم و نخست وزیر بود و صدارت سه پادشاه از خاندان قاجار با او بود. روز ۸ شهریور ۱۲۸۶ که برای معرفی وزیر فرهنگ و عدلیه خود به مجلس رفت، پس از پایان جلسه معرفی، در حالی که با سید عبداله بهبهانی از مجلس خارج می‌شد، ترور و کشته شد.
عباس‌آقا صراف تبریزی که با هدایت سید حسن تقی‌زاده و حیدرخان عمو اوغلی این کار را انجام داده بود، پس از ترور وی دست به خودکشی زد. تنها برگه هویتش کارت شناسایی بود که از جیبش خارج گردید و محتوایش او را عضو انجمن فدایی ملت معرفی می‌کرد.
برای صراف تبریزی گمنام، مراسم عزاداری با شکوهی از طرف عموم مردم برگزار شد، اما مراسم عزاداری صدراعظم، تنها سوگواری ساده‌ای بود که از سوی بستگانش صورت می‌گرفت.
وی در مغازه شیخ حسن کتابفروش واقع در محله چراغ برق تهران شاگردی می‌کرد ولی به علت گرایش به گروه آزادیخواهان، روحیه لطیف و هنری مأنوس با کتاب وی، به شخصیتی مبارزه‌طلب برای دفاع از میهن تبدیل گردید و به دلیل شهرتی که در آزادیخواهی کسب کرده بود، با دعوت حیدرخان عم‌اوغلی به تهران رفت و چون تحت تعلیم حیدرخان تیرانداز ماهری شده بود، وارد جمع مبارزان شد و در نهایت وظیفه ترور اتابک‌خان به وی محول گردید که او نیز پیشنهاد مأموریت قتل وی را پذیرفت.
مقرر شده بود عباس آقا بعد از ترور اتابک به حمامی در نزدیکی آن محل گریخته و سپس از آنجا به قفقاز برده شود اما بعد از ترور، توسط مردم محاصره شد و به ناچار دست به خودکشی زد.
وی ۲۲ سال عمر کرد و موقع مرگ از جیبش کارتی بیرون آمد که رویش نوشته شده بود: «عباس آقا صراف آذربایجانی، عضو انجمن نمره ۴۱ فدایی ملت.»
جسد بی‌جان وی پس از تشییع در حرم شاه عبدالعظیم شهر ری به خاک سپرده شد.