6264 بازدید
مقبره امامزاده سید حمزه بن موسی بن جعفر (ع)
سید حمزه بن موسی بن جعفر (ع) یکی از نوادگان امام موسی بن جعفر (ع) است که مقبره وی در محله سرخاب تبریز، در محل تقاطع خیابان ثقه الاسلام و بازارچه سید حمزه قرار دارد و سابق از شکوه و عظمت بسیار زیادی برخوردار بوده است. صاحب کتاب «روضات الجنان و جنات الجنان» شکوه و زیبایی و بلندی بنا را تعریف کرده و گنبد و عمارت مقبره را «از کمال ارتفاع با آفتاب برابر» ستوده است.
سید حمزه ، که در دربار غازان خان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده در سال ۷۱۴ هـ ق به دست مغولان کشته شد و در بنایی که‌میرزا ابوطالب -وزیر آذربایجان- در همان سال بر آرامگاه وی احداث کرده به خاک سپرده شد. آنچه امروز از بقعه سیدحمزه باقی مانده، صحن نسبتاً وسیعی است که در سمت جنوب آن، مقبره قرار گرفته و در سمت شرق و شمال آن، حجرات ومدرس‌هایی است که از ده‌ها سال پیش متروک مانده و به امانتگاه اموات تبدیل شده و در تعمیرات سال‌های ۱۳۳۳ – ۱۳۳۴هـ.ش که از محل اوقاف ظهیریه به عمل آمده دوباره به حجره و اقامتگاه طلاب علوم دینی تغییر صورت داده است. این بقعه‌گنبد بلندی دارد.
طاق زیرین گنبد آیینه کاری شده و بر دور آن کتیبه‌هایی که مشتمل بر تاریخ می‌باشد نوشته‌اند. اصل بقعه ، مقبره کوچکی است که تقریباً چهار ذرع طول و سه ذرع عرض دارد. حجره جداگانه‌أی در سمت غربی آن بوده که بین مقبره وآن حجره دیواری فاصله بوده است. ضمناً قبر میرزامحمدابراهیم وزیر، در دهلیز سرداب واقع است و اسم آن مرحوم در دوسوی دری که به گنبد داخل می‌شود، نوشته شده است. در ترکیب فعلی بنا، نمونه‌هایی از حجاری و کاشیکاری پیشین به‌چشم می‌خورد که از نمونه‌های بسیار جالب حجاری آن طاق مرمرین صحن سردر مدرسه است که از چهار قطعه مرمر بزرگ تشکیل یافته است.
پایه‌های طاق از سنگ مرمر ساده‌أی هستند که به جای نمونه‌های‌اصلی گذاشته شده‌اند. در پیشانی این طاق از دو سو به طور متقابل به خط ثلث عالی آیه شریفه «ادخلوها بسلام آمنین» و در زیر هریک از آنها در میان ترنج عبارت «یامفتح‌ا‌لابواب» به طور برجسته کنده شده است. در نوک ترنج‌ها، یک ختایی کوچک و دراطراف آنها اسلیمی‌هایی نقر شده است. در کرانه‌های طاق در جانب شرقی و غربی خطوط نستعلیق حک گردیده که با یک‌رشته اسلیمی زیبا تزئین یافته است. عرض این طاق، ۱۸۳ و بلندی قسمت اصلی آن ۱۲۰ سانتی متر است. بالای طاق سردر نیز، سنگ نوشته مرمرینی نصب شده که مربوط به زمان ناصرالدین شاه قاجار است و حکایت از تعمیر این بقعه به سال ۱۲۷۹ هـ ق دارد.
به طاق مرمرین در ورودی بقعه که نمای شمالی آن یکی از شاهکارهای حجاری دوره صفویه به شمار می‌رود نوشته‌هایی باتزئین اسلیمی و ختایی و گیاهی دیده می‌شود. در قسمت پایین هر یک از پایه‌های طاق، یک ترنج قندیلی گلدار تعبیه گردیده‌که در داخل ترنج سمت راست، عبارت «میرزا محمدابراهیم وزیر آذربایجان» به طور برجسته حجاری شده است و نشان‌می‌دهد که جسد میرزاابراهیم در آستانه بقعه به خاک سپرده شده است.علاوه بر اینها، آیینه بندی طاق بالای صندوق نیز دارای ارزش هنری است. هر چند که در وسط بنا صندوقی نهاده شده اماخود قبر همچون دیگر مقابر دوره ایلخانی، در سرداب زیرین بنا قرار دارد.
در جانب غربی صحن بقعه سید حمزه مسجد عالی و با شکوه ظهیریه قرار گرفته است که مسجدی است مستطیل شکل‌بدون ستون به ابعاد ۲۰*۸ متر دارای یک گنبد بزرگ به قطر هشت متر در وسط و در طاق و دو گنبد کوچکتر در سمت شمال و جنوب و یک مخارجه به ابعاد ۸*۴ متر در جانب غربی و در شاه نشین ۴*۱ متر و یک شاه نشین ۸*۱ متر درجانب شرق. در چهار سوی گنبد بزرگ چهار منفذکوچک جهت روشنائی و تهویه مسجد تعبیه شده است. دو در کوچک نیز از جانب غربی به طور قرینه به دو مخزن کوچک بازمی‌شود.
دور تا دور مسجد ازاره مرمری خوش رنگی به بلندی ۱۰۵ سانتی متر دارد که در قسمت فوقانی آنها آیاتی با خط ثلث‌بسیار زیبا به طور برجسته نقر شده است. طاقهای مرمرین محراب در ورودی روبروی محراب و دو مخزن کوچک که در بالا از آنها نام برده شد همه مزین به نقش ترنج ختائی، اسلیمی و آیات قرآنی است.
این مسجد بیشتر به مسجد «سید حمزه» دربین مردم معروفیت دارد. سابقاً «قزللو مسجد» می‌گفتند و شاید علتش مذهب بودن تمام تزئینات و کتیبه‌های طاق‌ها، ازاره‌ها و رواق‌ها بوده است. بانی این مسجد و اضافات آن از قبیل دارالشفاء و شبستان و مدرس، ظهیرالدین میرزامحمدابراهیم پسرصدرالدین‌محمد، وزیر آذربایجان بوده که بقعه و مدرسه سید حمزه را تعمیر کرده و مسجد مورد بحث و متعلقات ومنضمات آنرا به سال یک هزار و هشتاد و هفت هجری قمری احداث و موقوفات زیادی برای حفاظت و نگهداری و اداره‌امور مربوط بدان معین کرده است. این موقوفات به نام ظهیریه معروفند.
قرار گرفتن بقعه امامزاده سید حمزه بن موسی بن جعفر(ع) در کنار مقبره الشعرا قداست و معنویت خاصی به این مکان تاریخی و فرهنگی بخشیده است. نمونه های حجاری ظریف باقی مانده از این بقعه نشاندهنده عظمت بنای اولیه است که نزد مردم تبریز از اعتبار و ارزش والایی برخوردار بوده و اعتقاد به عزت و برکت آن باعث شده است که تنی چند از عارفان و بزرگان بنا به وصیتشان در جوار آن دفن شوند.
این مکان هم اکنون با اندکی بازسازی به زیارتگاه و معبد پر رفت و آمدی تبدیل شده است که زائران از نقاط مختلف استان و نقاط مختلف کشور به زیارت این سید جلیل القدر مشرف می شوند.
بنای نخست این بقعه به روایت سنگ مرمر بالای سر در صحن در سال ۷۱۴ هجری قمری احداث شده و صاحب مقبره که سید جلیل القدر به نام ابوالحسن حمزه بن حسن بن محمد می باشد با ۱۶ واسطه نسبتش به امام موسی بن جعفر(ع) می رسد.
قرار گرفتن بقعه امامزاده سید حمزه بن موسی بن جعفر(ع) در کنار مقبره الشعرا قداست و معنویت خاصی به این مکان تاریخی و فرهنگی بخشیده است. نمونه های حجاری ظریف باقی مانده از این بقعه نشاندهنده عظمت بنای اولیه است که نزد مردم تبریز از اعتبار و ارزش والایی برخوردار بوده و اعتقاد به عزت و برکت آن باعث شده است که تنی چند از عارفان و بزرگان بنا به وصیتشان در جوار آن دفن شوند.
این مکان هم اکنون با اندکی بازسازی به زیارتگاه و معبد پر رفت و آمدی تبدیل شده است که زائران از نقاط مختلف استان و نقاط مختلف کشور به زیارت این سید جلیل القدر مشرف می شوند.
بنای نخست این بقعه به روایت سنگ مرمر بالای سر در صحن در سال ۷۱۴ هجری قمری احداث شده و صاحب مقبره که سید جلیل القدر به نام ابوالحسن حمزه بن حسن بن محمد می باشد با ۱۶ واسطه نسبتش به امام موسی بن جعفر(ع) می رسد.
بقعه این امامزاده بعد از سالها، در سال ۱۳۸۲ با تخصیص اعتباری معادل ۶۸۱ میلیون ریال از محل اعتبارات استانی توسط سازمان میراث فرهنگی استان بازسازی و مرمت شد و با آیینه کاری داخل بقعه توسط سازمان اوقاف و امور خیریه استان اندکی احیا گردید اما هم اینک نمای خارجی این مکان به قدری آشفته و ناهمگون است که از دور برای هر رهگذری مشخص نیست، اما با این وجود داخل صحن همه روزه مملو از زائران است.
ایمیل شما آشکار نمی شود