حسن‌خان خازن لشکر
(نامشخص، تبریز ـ ۱۲۷۴ش، تهران)
رئیس مجلس محاکمات عسکریه آذربایجان، بنیانگذار مدرسه ارک
بیش از یک قرن از تأسیس مکتب میرزا حسن‌خان خازن لشکر می‌گذرد و این در حالی است که اطلاع چندانی از زندگی خصوصی بانی آن در دست نیست. وی برای اولین بار در مسجدی جنب ارک علیشاه، مکتبی به راه انداخت که به تدریس علوم با شیوه جدید آموزشی می‌پرداخت و ضمن آن علوم قرآنی، صرف، نحو و ادبیات فارسی و عربی تدریس می‌شد.
تمامی هزینه‌های مدرسه با بیش از ۶۰ نفر از کودکان فقیر و بی‌سرپرست به عهده میرزا حسن‌خان بود. آنها برای اولین بار لباس متحدالشکل پوشیدند و برخی نیز علاوه بر تحصیل رایگان هزینه‌ای به‌عنوان کمک خرجی دریافت می‌کردند.
مدرسه ارک از مدارسی بود که قبل از دوران مشروطیت در حدود سال ۱۲۷۱ هجری‌شمسی دایر شد و به تعلیم و تربیت اطفال پرداخت و زبان‌های فارسی، عربی و فرانسوی را در کنار علوم جغرافیا، کشاورزی، هندسه و دیگر علوم متداول آموزش داد.
از دیگر اقدامات خازن لشکر، تأسیس مدرسه صنایع بود تا از این طریق بتواند برای فارغ‌التحصیلان، شغلی ترتیب دهد. در این مدرسه مشاغلی چون آهنگری، نجاری، ریخته‌گری و کارهایی که در اسلحه‌خانه نیاز بود تعلیم داده می‌شد تا هم به خدمت دولت درآیند و هم چرخ معیشتی آنها بچرخد.
نخستین کتابخانه و قرائتخانه نیز یادگار خازن لشکر است که ۲ سال پس از تأسیس مدرسه ارک، با بنیان نهادن آن، نام خود را به‌عنوان بانی اولین کتابخانه و قرائتخانه عمومی کشور ماندگار کرد.
میرزا حسن‌خان علاوه بر اقدامات ذکر شده، نمایندگی روزنامه اختر در آذربایجان و ریاست کل پستخانه‌های آذربایجان را برعهده داشت و خدمات ارزنده‌ای از خود بجای گذاشت.
وی در سال ۱۲۷۴ هجری‌شمسی جهت ترفیع مقام به پایتخت رفت و در همانجا دار فانی را وداع گفت و پس از انتقال جسد به شهر مقدس قم، در جوار حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.