حاج مهدی کوزه کنانی ؛ از رهبران صدر مشروطیت

حاج مهدی کوزه کنانی (۱۳۳۷-۱۲۵۴ هجری قمری) بازرگانی آزاده و روشنفکر صدر انقلاب مشروطه بود که علی رغم کبرسن دوشادوش جوانان جانباز تبریز در جهت پیشبرد انقلاب ، شب و روز در تلاش بود و به حق به لقب ابوالمله مفتخر گشت. وی نخستین رئیس انجمن ایالتیآذربایجان بود و مهر انجمن در تحویل او بود. وی خانه مجلل خود را که امروز به عنوان خانه مشروطیت مطرح است، در اختیار انجمن ایالتی گذاشت تا تصمیمات لازم در جهت پیشبرد انقلاب در آن محل اتخاذ شود. انقلابیون نفوذ معنوی وی را همطراز تفنگ ستارخان وباقرخان و همپایه تاثیر نطق های آتشین خطبای بزرگ می دانستند .

کوزه کنانی معروف به ابوالملّه، از تجار و بازاریان معتبر وموجه تبریز بود. با شروع جنبش مشروطیت با وجود سن بالا به جنبش پیوست واز بنیان گذاران انجمن عدالت طلبان تبریز بود که بعدا به انجمن ملی تبریز تغیر نام داد.
در قضیه مقاومت محمد علی میرزا ولیعهد و درنتیجه تحصن تبریزیان در مسجد صمصام و کنسولگری انگلیس در سال ۱۳۸۵ هجری قمری که با سخنرانی های آتشین میرزا جواد ناطق و میرزا حسین واعظ همراه بود، وی کمک مالی فراوانی به متحصنین می نمود. وی مٌهر دار انجمن بود و وجلسات انجمن در خانه او برگزار می گردید. بعلت سن بالا و محبوبیت نزد مردم به او لقب ابوالملّه داده بودند.در مبارزه بین مستبدین ومشروطه طلبان، چندین بارنقشه ترور وی کشیده شده و یکبار درب خانه وی را آتش زدند. خانه وی از سوی سازمان میراث فرهنکی آذربایجان به موزه مشروطیت تبدیل شده است.
وقتی یکی از علمای تبریز از وقوع بعضی هرج ومرج ها در رابطه با مشروطه، به وی خرده گرفت، او این شعر را خواند:

غربال چون ائدر حرکت هرج و مرج اولار
اما، داریخما، چون کی آریتماق خیالی وار

حاج مهدی کوزه کنانی در زمان ورود روسها به تبریز زنده بود ولی چندی بعد درگذشت.

منابع و مستندات:
۱٫ کسروی، احمد. تاریخ مشروطه ایران انتشارات امیرکبیر
۲٫ مجتهدی، مهدی. رجال آذربایجان به کوشش غلامرضا طباطبائی مجد.چاپ اول انتشارات زرین