دکتر جلیل تجلیل ـ ادیب، نویسنده، مترجم و پژوهشگر ـ چنین روزی در تبریز دیده به جهان گشود.
تحصیلات مقدماتی را در دبستان مولوی تبریز آغاز نمود و در ۱۷ سالگی از دبیرستان لقمان گواهی دیپلم متوسطه گرفت و بلافاصله وارد دانشگاه تبریز شد.
بعد از ۴ سال تحصیل با رتبه اول از دانشگاه فارغ‌التحصیل و جهت ادامه تحصیلات راهی تهران گردید و در سن ۳۶ سالگی با اخذ مدرک دکترا در رشته ادبیات به تبریز بازگشت.
این استاد برجسته در سال ۱۳۸۰ هجری‌شمسی به عنوان استاد نمونه کشور انتخاب شد و ۵ سال بعد در ششمین دوره همایش چهره‌های ماندگار، در رشته ادبیات به عنوان منتخب معرفی و مورد تجلیل رئیس جمهور قرار گرفت.
وی جزو اساتیدی است که ضمن تدریس، به پژوهش، تألیف و تصحیح متون ادبی پرداخته است که از آن جمله می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
معانی بیان، مهدی کیست؟ ، فنون و صنایع ادبی، جناس در ادب فارسی، عروض و قافیه، عروض نشر، ترجمه فارسی الغدیر، گزیده متون ادب فارسی و …
فعالیتهای علمی پژوهشی
کتاب‌های تالیفی
- تجلیل ، جلیل . “نقشبند سخن.” : اشراقیه، ۱۳۶۸.
- تجلیل ، جلیل . “عروض.” : نشر همراه، ۱۳۶۸.
- تجلیل ، جلیل . “مقایسه لیلی و مجنون فضولی و نظامی.” : کنگره بزرگداشت ملا محمد فضولی ، ۱۳۷۴.
- تجلیل ، جلیل . “بلاغت نهج البلاغه.” : پژوهشگاه علوم انسانی، ۱۳۷۹.
- تجلیل ، جلیل . “عروض و قافیه.” : انتشارات آوای نور، ۱۳۸۴.
- تجلیل ، جلیل و دیگران . “برگزیده متون ادب فارسی.” : مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۶.
- تجلیل ، جلیل . “صور خیال در شعر سبک اصفهانی.” : انتشارات فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.
- تجلیل ، جلیل . “معانی و بیان.” : مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۶.
- تجلیل ، جلیل . “جناس در پهنه ادب فارسی.” : پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۸۷.
- تجلیل ، جلیل . “شرح درد اشتیاق.” : سروش، ۱۳۸۸.
- تجلیل ، جلیل . “تصاویر خیال در شاهنامه فردوسی.” : فرهنگستان هنر، ۱۳۸۸.
- تجلیل ، جلیل . “تحلیل اشعار اسرار البلاغه.” : معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۸۸.
کتاب‌های ترجمه شده
- تجلیل ، جلیل . “الغدیر.” : بعثت، ۱۳۶۶.
- تجلیل ، جلیل . “معالم المدرستین (۲ جلد).” : رایزان، ۱۳۷۵.
- تجلیل ، جلیل . “مهدی کیست؟.” : سروش، ۱۳۸۳.
- تجلیل ، جلیل . “اسرار البلاغه.” : انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۰.
مقالات چاپ شده در نشریات بین المللی
- تجلیل ، جلیل و آذرنوش، آذرتاش . “ابونؤاس.” دائره المعارف بزرگ اسلامی تالیف دکتر آذر نوش
- تجلیل ، جلیل . “روش های نقد ادبی وادب ایران اسلامی.” مجله دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
- تجلیل ، جلیل . “شناخت روش در تحقیقات ادب فارسی.
- تجلیل ، جلیل . “ابعاد اجتماعی و تغزلی پژوهشهای ادبی.” باغدار
- تجلیل ، جلیل . “نقد اجتماعی و زمینه های شعر مردمی.” باغدار
- تجلیل ، جلیل . “هشیار سران ابله دیدار.” مجله ویسمن (۱۳۵۴)
- تجلیل ، جلیل . “سپیده هجرت سر آغاز قیام مستضعفین – نقد اجتماعی و زمینه شعر مردمی.” باغدار (۱۳۵۸)
- تجلیل ، جلیل . “بنیادهای اجتماعی انقلاب اسلامی ملت ایران.” باغدار (۱۳۵۸)
- تجلیل ، جلیل . “آزادی در اسلام.” جامعه اسلامی دانشگاهیان ایران (۱۳۵۹)
- تجلیل ، جلیل . “پیوند دانش و تهذیب در اسلام.” مجله جامعه اسلامی دانشگاهیان ایران (۱۳۵۹)
- تجلیل ، جلیل . “کتابداری نوین در اسلام. (۱۳۶۰)
- تجلیل ، جلیل . “رساله ای در استعاره.” آرام نامه (۱۳۶۱)
- تجلیل ، جلیل . “جاذبه های شعر خاقانی.” آوای باربد (۱۳۶۴): ۱۰۱-۱۰۸٫
- تجلیل ، جلیل . “جهات مفاخره در شعر حافظ – بیاض.” بیاض مجله تحقیقات فارسی (۱۳۶۴)
- تجلیل ، جلیل . “انستیتو غالب دهلوی. (۱۳۶۴)
- تجلیل ، جلیل . “شعر از دیدگاه پیغمبر اسلام ( ص ).” جشن نامه مدرس رضوی (۱۳۶۴)
- تجلیل ، جلیل . “بلاغت پیامبر اکرم ( ص ) ابعاد زندگی اسوه بشریت رسول اکرم (ص). (۱۳۶۶)
- تجلیل ، جلیل . “علاقه های مجاز و رساله ای از عصام الدین.” زبان و ادبیات -، ۱۰۵تا۱۰۸ (۱۳۶۷): ۵۲-۶۱.
- تجلیل ، جلیل . “ملاحظاتی در مضمون پردازی خاقانی.” مجموعه مقالات انجمن واژه بررسی مسایل ایران (۱۳۶۹)
- تجلیل ، جلیل . “طیف بیانی در منشور غزل حافظ – سخن اهل دل.” مجموعه مقالات بین المللی برزگداشت حافظ (۱۳۷۱)
- تجلیل ، جلیل . “نظرات ادبیه حول التاریخ الطبری.” مجله جمهوری اسلامی ایران – عربی (۱۳۷۱)
- تجلیل ، جلیل . “اندرز نامه قابوس درباره قابوسنامه (۱۳۷۲)
- تجلیل ، جلیل . “ادریس و فردوس در اشعار خاقانی.” آوای باربد (۱۳۷۲)
- تجلیل ، جلیل . “نجوای دل با ولی عصر ( عج ) “شمس ولایت”. ویژه نامه نیمه شعبان (۱۳۷۲)
- تجلیل ، جلیل . “ایکی دانه بهشت قوشی.” واحد بانو لرری بخش تحقیقات غلات ، ۲۷و ۲۸ (۱۳۷۲)
- تجلیل ، جلیل . “بلاغت قرآنی و پرتو آن در زبان فارسی و عرب.” (۱۳۷۳): ۵۴-۶۲.
- تجلیل ، جلیل . “از جمال شعر نباتی.” آشنا (۱۳۷۳)
- تجلیل ، جلیل . “با نام آوران علم و ادب.” مجله خانواده (۱۳۷۳)
- تجلیل ، جلیل . “بسوز تا پیراسته شوی.” خانواده (۱۳۷۳)
- تجلیل ، جلیل . “شهریار حافظ زمان.” سرمایه (۱۳۷۳): ۱۴-۱۹.
- تجلیل ، جلیل . “تاثیر شاعران ایرانی در شعر فضولی.” واحد بانو لرری بخش تحقیقات غلات (۱۳۷۳)
- تجلیل ، جلیل . “مفاهیم قرآنی در شعر خاقانی.” (۱۳۷۴)
- تجلیل ، جلیل . “افتتاح در شعر فارسی.” نشریه اخبار دانشگاه تهران (۱۳۷۴)
- تجلیل ، جلیل . “جمال کمندی در شعر کمال خجندی.” مقالات مجمع بزرگداشت کمال خجندی (۱۳۷۵): ۴۵-۵۳.
- تجلیل ، جلیل . “جایگاه والای ولی عصر در آیات و احادیث و شعر فارسی – کعبه مقصود.” ویژه نامه نیمه شعبان (۱۳۷۵)
- تجلیل ، جلیل . “ساختار بلاغی و هنری طنز.” مجموعه مقالات هم اندیشی درباره صدا و سیمای مطلوب (۱۳۷۷)
- تجلیل ، جلیل . “شعر مختومقلی فراغی.” مجله بایراق فصلنامه بین المللی فرهنگی (۱۳۷۷)
- تجلیل ، جلیل . “سار بلاغت در شعر فارسی.” سیمای فرهنگی ایران (۱۳۷۸)
- تجلیل ، جلیل . “پیشوای پرهیزگاران در شعر فارسی.” فصلنامه پژوهشی ادبی دانشکده ادبیات (۱۳۸۱)
- تجلیل ، جلیل . “از دیار ستاره ها.” یاد یاران (۱۳۸۳)
- تجلیل ، جلیل . “دوستیهای راستین.” اطلاعات مجموعه بزرگداشت (۱۳۸۳): ۴۵-۷۸.
- تجلیل ، جلیل . “نیایش دوم صحیفه سجادیه و تلمیحات قرانی و بلاغی آن.” فصلنامه تخصصی علمی و پژوهشی (۱۳۸۴): ۳۷-۴۴.
- تجلیل ، جلیل . “قصیده عرفی در زنجیره اقتفا.” نفوذ فرهنگ و زبان و ادب فارسی در هند (۱۳۸۵): ۱۹-۲۵.
- تجلیل ، جلیل . “عنصر تخیل و تصویر در شاهنامه فردوسی.” ایرانشناسی (۱۳۸۶)
- تجلیل ، جلیل . “فضای علمی تبریزدرحیات مرحوم استادقاضی طباطبایی.” زندگی نامه محقق تواناسیدحسن طبابایی (۱۳۸۸): ۸۹-۸۱.
مقالات چاپ شده در نشریات داخلی
- تجلیل ، جلیل . “فردوسی و تا گور دو حکیم جهانی.” مجله تحقیقات فارسی بیاض
- تجلیل ، جلیل . “دو مرغ بهشتی.” مجله کشاورزی و عمران روستایی
- تجلیل ، جلیل . “بررسی و نقد تاریخ طبرستان.” فقه و حقوق اسلامی (نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی سابق دانشگاه تبریز)
- تجلیل ، جلیل . “عبدالقاهر جرجانی واسرار البلاغه او.” فقه و حقوق اسلامی (نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی سابق دانشگاه تبریز)
- تجلیل ، جلیل . “تناسی تشبیه.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “فک فصل در اضافه.” مجله گوهر
- تجلیل ، جلیل . “جرعه ها از جام جم.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “اوصاف الفرس فی الشعر العربی.” مجله الاخاء
- تجلیل ، جلیل . “علت سازی و علت سوزی در شعر.” مجله یغما
- تجلیل ، جلیل . “اقتباسات سعدالدین تفتازانی از عبداقاهر جرجانی.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “توصیف اسب در شعر فارسی.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “جایگاه والای ولیعصر.” مشرق موعود
- تجلیل ، جلیل . “مفاخره در شعر فارسی.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “ازهار گلشن.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “مفاخره در شعر حافظ.” دانشگاه انقلاب
- تجلیل ، جلیل . “توصیف کعبه ومدینه و خراسان.” مجله علوم انسانی
- تجلیل ، جلیل . “معرفت کردگار.” ذکر جمیل سعدی
- تجلیل ، جلیل . “تحلیل ابیاتی از جام جم اوحدی.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “هدایت اسلامی در شعر فردوسی.” گلچرخ
- تجلیل ، جلیل . “آشنایی با تصویر فنی و نمایش هنری در قرآن.” مشکوه – بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی
- تجلیل ، جلیل . “تحلیل های بلاغی عبدالقاهر جرجانی از آیات قرآنی.” پژوهش های زبانی
- تجلیل ، جلیل . “معانی امر و نهی در غزل حافظ – سفینه حافظ.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “طبع روان و فسونگری فردوسی.” مدرس علوم انسانی
- تجلیل ، جلیل . “سیری در بلاغت نهج البلاغه.” دانشنامه – دانشگاه آزاد اسلامی
- تجلیل ، جلیل . “هماهنگی تصویر و آهنگ در شعر خاقانی.” بیابان
- تجلیل ، جلیل . “خاطرات من با شهریار و تحلیل دو مرغ بهشتی او.” مجله کشاورزی و عمران روستایی
- تجلیل ، جلیل . “فروغ بلاغت در جامع التاریخ.” دانشنامه – دانشگاه آزاد اسلامی
- تجلیل ، جلیل . “تجلیل از شهریار.” ادبیات معاصر
- تجلیل ، جلیل . “صورتگری هنری در شعر خاقانی برگرفته از بلاغت قرآنی.” هنرهای زیبا
- تجلیل ، جلیل . “تصاویر هنری جامی در دو مثنوی لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا.” فرهنگ کرمانشاه
- تجلیل ، جلیل . “سیری در حواشی الایضاح مصحح محدث ارموی.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “چیرگی و دلنشینی “نثر دکتر زرین کوب” و خاطراتی از آن بزرگ.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل و سیدمحمدباقر کمال الدینی . “اصل و منشا سندبادنامه و سیر تاریخ آن در زبان فارسی.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل و فلاح مرتضی . “شعر و شاعران از دیدگاه نورالدین عبدالرحمن جامی.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- شهرام احمدی و جلیل تجلیل . “مفاهیم اخلاقی در چهار منظومه عطار.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل . “از بلاغت شعر عرفی.” دانشنامه – دانشگاه آزاد اسلامی
- تجلیل ، جلیل و ممحمد دهقانی . “سرشار غزلسرای عصر قاجار.” دانشنامه – دانشگاه آزاد اسلامی
- تجلیل ، جلیل . “دیداری از صور بلاغی نهج البلاغه.” پژوهشنامه نهج البلاغه –
- تجلیل ، جلیل . “تصویرگری در شعر” ملک الشعرای بهار “.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- مهدی تجلیل و جلیل تجلیل . “پژوهشی در تفسیر المیزان و تحلیل های بلاغی در پرتو آن.” پژوهش دینی
- تجلیل ، جلیل و ح سورکی . “سعدی تالی فردوسی.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
- تجلیل ، جلیل و مهدی تجلیل . “سیمای پیامبر اکرم در آیاتی از قرآن با تاکید برتحلیل بلاغی و ادبی ایات.” پژوهش دینی
- تجلیل ، جلیل . “از شعر امیر خسرو.” بیابان
- تجلیل ، جلیل . “بانگ قرآن در فضای مثنوی ( سخنی درباره تأثیر آیات قرآن کریم در مثنوی مولانا ).” کتابداری و اطلاع رسانی
- تجلیل ، جلیل . “اثر الشعر العربی فی الشعر الفارسی.” ادبیات تطبیقی
- تجلیل ، جلیل . “بهاءالدین محمد مختاری؛نخستین مترجم لهوف.” مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه تهران
همایش‌های بین المللی
Tajalil, Jalil. “Evlution secialet religiouse en Iran.” xxxI International congress of human sciences in Asia,, June 26-28, 1983 .
همایش‌های داخلی
- تجلیل ، جلیل . “تصاویر بلاغی منطق العشاق.” کنگره ملی بررسی اندیشه های اوحدی مراغه ای
- تجلیل ، جلیل . “خصایص سخن امام.” مجموعه مقالات سومین کنگره
- تجلیل ، جلیل . “افسانه تقلید و افسون ابتکار.” هفتمین کنگره تحقیقات ایرانی، تهران، ۱۵-۱۷ اردیبهشت ۱۳۵۵.
- تجلیل ، جلیل . “پژوهشی در مجاز.” هشتمین کنگره تحقیقات ایرانی، کرمان، ۹-۱۱ شهریور ۱۳۵۸.
- تجلیل ، جلیل . “کتابداری نوین در اسلام.” سمینار مسائل کتاب و کتابداری، مشهد، ۳-۴ خرداد ۱۳۶۰.
- تجلیل ، جلیل . “تحلیلهای ادبی علامه در المیزان.” کنگره علامه طباطبایی،، ۲۳-۲۵ آبان ۱۳۶۰.
- تجلیل ، جلیل . “اسلام و محیط زیست.” اولین کنفرانس بین المللی بررسی علمی اثرات نشت نفت، تهران، ۳۰-۶ خرداد ، ۱۳۶۳.
- تجلیل ، جلیل . “اسلام ومحیط زیست.” اولین کنفرانس بین المللی بررسی علمی اثرات نشت نفت خلیج فارس، تهران، ۱۵-۱۷تیر۱۳۶۳.
- تجلیل ، جلیل . “تعهد در شعر اقبال در شناخت اقبال.” کنگره جهانی بزرگداشت علامه اقبال لاهوری، تهران، ۶-۸تیر ۱۳۶۴.
- تجلیل ، جلیل . “بلاغت رسول اکرم.” مجموعه مقالات سمینار ابعاد زندگی رسول اکرم،، ۱۹-۲۱خرداد ۱۳۶۶.
- تجلیل ، جلیل . “جایگاه زبان و ادبیات فارسی.” نشت فرهنگی در د انشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ۳۱-۱تیر ۱۳۶۹.
- تجلیل ، جلیل . “ملاحظاتی در مضمون پردازی خاقانی.” انجمن واره بررسی مسائل ایران، تهران، ۸-۸مهر ۱۳۶۹.
- تجلیل ، جلیل . “صورتگری فردوسی نمیرم از این پس که من زنده ام.” کنگره جهانی بزرگداشت فردوسی، تهران، ۱۲-۱۳دی ۱۳۶۹.
- تجلیل ، جلیل . “نوعی تشبیه در خسرو وشیرین نظامی گنجوی.” کنگره بین المللی بزرگداشت نهمین سده تولد حکیم نظامی، تبریز، ۱۵-۱۷ خرداد ۱۳۷۲.
- تجلیل ، جلیل . “جمال شعر نباتی.” کنگره بزرگداشت عارف و شاعر نامی آذربایجان حکیم ابوالقاسم نباتی، آذربایجان شرقی، ۱۲-۱۴ مهر ۱۳۷۲.
- تجلیل ، جلیل . “ویژگیهایی از شعر انقلاب اسلامی.” مجموعه مقالات سمینار بررسی ادبیات انقلاب اسلامی، تهران، ۲۴-۲۵ خرداد ۱۳۷۳.
- تجلیل ، جلیل . “حیات و اشتهار شهاب الدین محمود اهری.” کنگره بزرگداشت شهاب الدین محمود اهری،۲۴-۲۵مرداد ۱۳۷۴.
- تجلیل ، جلیل . “صورتگری شعر صائب تبریزی.” گردهمایی مکتب اصفهان (هنر ادب اندیشه)، ۹ مهر ۱۳۷۵.
- تجلیل ، جلیل . “پرند بلاغت سلمان.” مجموعه مقالات کنگره جهانی سلمان ساوجی، تهران، اردیبهشت ۱۵-۱۶، ۱۳۷۷.
- تجلیل ، جلیل . “شعر مختومقلی و بهره گیری او از شاعران بزرگ ایرانی.” کنگره بزرگداشت مختومقلی فراغی، ۶-۱۶خرداد ۱۳۷۷.
- تجلیل ، جلیل . “مقاله “مثنوی مطلع شمس مولانا”.” همایش بزرگداشت شمس تبریزی، آذربایجان غربی، ۱۷-۱۸آبان ۱۳۷۷.
- تجلیل ، جلیل . “مینوی شعر منوچهری.” کنگره بررسی افکار و اندیشه های شاعرایرانی، سمنان، ۱۲-۱۴بهمن ۱۳۷۷.
- تجلیل ، جلیل . “مثنوی مطلع شمس مولانا.” مجموعه مقالات همایش بزرگداشت شمس تبریزی،، ۲۰-۲۱مرداد ۱۳۷۸.
- تجلیل ، جلیل . “صورتگری هنری در شعر مولانا.” مجموعه مقالات همایش بزرگداشت شمس تبریزی،، ۲۴-۲۵مرداد ۱۳۷۸.
- تجلیل ، جلیل . “سیری در حواشی ایضاح مصحح محدث ارموی.” خلاصه مقالات همایش محدث ارموی، آذربایجان غربی، ۲۷-۲۸مرداد ۱۳۷۸.
- تجلیل ، جلیل . “فرهنگ همگانی در مثنوی مولوی.” مجموعه همایش فرهنگ عمومی و ادبیات فارسی، کرمان، ۴-۵اسفند ۱۳۷۸.
- تجلیل ، جلیل . “مایه وری شعر مولوی در فرهنگ همگانی.” اولین همایش فرهنگ عمومی در ادبیات فارسی،، ۴-۶اسفند ۱۳۷۸.
- تجلیل ، جلیل و احمد امیری خراسانی. “نخلبندی خواجو.” کنگره جهانی بزرگداشت خواجوی کرمانی، کرمان، ۲۵-۲۷مرداد ۱۳۷۹.
- تجلیل ، جلیل . “تصویر گری ملک الشعرای بهار.” همایش بزرگداشت ملک الشعرای بهار، تهران، اردیبهشت ۱۶-۱۷، ۱۳۸۳.
- تجلیل ، جلیل . “همایش بزرگداشت دکتر حاکمی والا (دوستیهای راستین).” سری بزرگداشتهای انجمن اثار ومفاخر فرهنگی، تهران، ۲۸ مهر ۱۳۸۳.
- تجلیل ، جلیل . “عنصر تخیل وتصویر در شعر فارسی.” دومین کنگره ایرانشناسی، تهران، ۲۱-۲۲دی ۱۳۸۳.
- تجلیل ، جلیل . “هنر نویسندگی وانشاء.” دشت سبز اندیشه، تهران، ۹ بهمن ۱۳۸۳.
- تجلیل ، جلیل . “صورتگری در شعر مولوی.” هشتصدمین سال بزرگداشت مولانا جلال الدین محمد بلخی، تهران، ۱ فروردین ۱۳۸۵.
- تجلیل ، جلیل . “صورتگری شعر صائب تبریزی.” گردهمایی مکتب اصفهان (هنر ادب و اندیشه )، تهران، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۵.
ایمیل شما آشکار نمی شود