اسماعیل امیرخیزی
(۱۲۵۵ش، تبریز ـ ۲۷ بهمن ۱۳۴۴، تهران)
نویسنده، شاعر، پژوهشگر، آزادیخواه
اسماعیل امیرخیزی به سال ۱۲۵۵ هجری‌شمسی در محله امیرخیز متولد شد.
وی از رجال فرهنگی و آزادیخواهان صاحب نام خطه آذربایجان و در دوران مشروطیت از چهره‌های تأثیرگذار بود که بعد از گذشت دهها سال، هنوز هم نتایج خدماتش در میان مردم تبریز به چشم می‌خورد.
در ۱۴ سالگی همراه پدرش به تجارت پرداخت و با شروع انقلاب مشروطه، از سوی انجمن ایالتی به‌عنوان مشاور و دبیر ستارخان انتخاب گردید اما با ورود قشون روس به تبریز، به اتفاق گروهی از آزادیخواهان به خاک عثمانی مهاجرت کرد. مدتی روزهای عمرش را در کتابخانه‌های استانبول به مطالعه و تحقیق سپری کرد تا اینکه با خروج روس‌ها از تبریز، به زادگاهش بازگشت.
در قیام شیخ محمد خیابانی از یاران نزدیک وی به شمار می‌رفت و حتی تغییر نام آذربایجان به «آزادیستان» ایده و پیشنهاد وی بود که به دست شیخ محمد انجام گرفت. با شهادت خیابانی، امیرخیزی نیز دفتر سیاست را بست و به سمت و سوی خدمات فرهنگی سوق یافت.
مدتی در مدرسه محمدیه (فردوسی کنونی که دومین مدرسه متوسطه ایران بود به تدریس پرداخت و ریاست همان مدرسه را برعهده گرفت و مدت ۱۵ سال آنجا را با قدرت تمام اداره کرد و دانش‌آموزان برجسته‌ای همچون استاد شهریار، یحیی آرین‌پور، حبیب ساهر و رضا گنجه‌ای پرورش داد. در سال ۱۳۰۴ هجری‌شمسی به ریاست دارالفنون تهران رسید و جمعاً ۳ مرتبه به ریاست دارالفنون برگزیده شد و خدمات قابل توجهی در به فرهنگ و ادب ایران به یادگار گذاشت و سرانجام در سال ۱۳۴۴ هجری‌شمسی چشم از جهان فروبست.
از آثار قلمی وی می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره نمود:
قطعات منتخبه زبان فارسی (۳جلد)، تصحیح بوستان سعدی، تصحیح دیوان عنصری، قیام آذربایجان و ستارخان، و تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان.